Ile jesteś w stanie wytrzymać bez powietrza? Minutę, dwie? Trzy? Dobra. Nie chodzi o to, by teraz to sprawdzać i robić zawody na nowy rekord świata. Chcę ci tylko uświadomić, że nie jest to długo 😉 Bez jedzenia i wody wytrzymasz dłużej.
Jak widzisz znaczenie oddechu dla naszego ciała jest ogromne. Dziś tłumaczę dlaczego oddech jest tak ważny dla pracy naszego ciała.
Oddychanie jest podstawową funkcją naszego życia i utrzymywania zdrowia. Głównym zadaniem oddychania jest wymiana gazowa – dostarczanie tlenu i usuwanie nadmiaru dwutlenku węgla. Jednak na tym znaczenie oddychania się nie kończy.
Funkcje oddychania można podzielić na podstawowe (pierwszorzędne) i drugorzędne (Courtney 2016). Funkcje podstawowe są niezbędne do przeżycia, a drugorzędne sprawiają, że inne układy działają efektywniej.
Przyjrzyjmy się bliżej funkcjom oddychania, dzięki czemu łatwiej będzie zrozumieć pojawiające się dysfunkcje.
Podstawowe funkcje oddychania
- Funkcja biochemiczna
- Oddychanie reguluje poziom O2, CO2 i pH organizmu.
- Układ nerwowy koordynuje współpracę płuc, układu krążenia i nerek w celu utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej w ciele. W przypadku chorób płuc lub układu krążenia może dochodzić do obniżenia poziomu tlenu (hipoksja) lub zwiększenia poziomu CO2 (hiperkapnia).
- Równowaga kwasowo-zasadowa jest konieczna do prawidłowego przebiegu procesów życiowych. Jest wynikiem licznych procesów homeostazy ustrojowej.
2. Funkcja biomechaniczna
- Związana jest z czynnością mechaniczną mięśni oddechowych, klatki piersiowej oraz wzorca oddechowego. Praca mięśni oddechowych, która powoduje zmiany ciśnień w płucach umożliwia wymianę gazową w pęcherzykach płucnych.
- Zmiana ciśnień dotyczy również jamy brzusznej, gdzie usprawnia przepływ limfy, wpływa na pracę narządów jamy brzusznej i miednicy, a także uczestniczy w powrocie żylnym krwi do serca.
Drugorzędne funkcje oddychania
Wydajność tych funkcji jest związana z wydajnością funkcji podstawowych. Funkcje te nie są bezpośrednio związane z wentylacją i wymianą gazową, ale wiążą oddychanie z czynnością innych procesów i układów. Oddychanie wpływa na modulację w autonomicznym układzie nerwowym, pobudzenie i procesy regeneracyjne, kontrolę postawy ciała i funkcje motoryczne oraz liczne procesy związane z utrzymaniem i zmianą ciśnień w ciele.
Psychofizjologia i Autonomiczny Układ nerwowy
- Regulacja stanów emocjonalnych i psychicznych
- Modulacja między reakcjami pobudzenia i regeneracji – równowaga współczulno-przywspółczulna
Kontrola motoryczna i posturalna
- Regulacja ciśnień w cylindrze oddechowym
- Wspieranie stabilizacji kręgosłupa
- Podstawa dla funkcjonalnych wzorców ruchowych
Mowa i wokalizacja
- Emisji głosu
- Kontrola motoryczna oddechu podczas mówienia
Rytmy i oscylacje homeostatyczne
- Promowanie interakcji homeostatycznych między zmiennymi układami
- Częstotliwość oddychania wynosząca ok. 6 oddechów na minutę zwiększa regulację fizjologiczna.
Dynamika przepływu płynów i ciśnień
- Wytwarzanie i regulacja różnicy ciśnień między jamą klatki piersiowej i jamą brzuszną
- Dynamika przepływu płynów w: układzie krwionośnym, limfatycznym i płynu mózgowo-rdzeniowego.
Wszystkie funkcje oddychania, podstawowe i drugorzędne współpracują ze sobą. Zaburzenia w funkcjach podstawowych będą powodowały niewydajność funkcji drugorzędnych i odwrotnie. Z tego powodu np. przewlekły silny stres manifestujący się hiperwentylacją może powodować objawy związane z niedotlenieniem – bóle głowy, zaburzenia koncentracji, ale również bóle kręgosłupa. Dlatego warto zawsze pamiętać o oddechu, gdy odczuwamy problemy fizyczne lub psychiczne. Zwracaj też na to uwagę u swoich pacjentów i klientów, bo może oddech będzie najprostszym elementem, który pomoże w procesie terapeutycznym lub treningowym.
Źródła:
Courtney, R.. “A Multi-Dimensional Model of Dysfunctional Breathing and Integrative Breathing Therapy – Commentary on The functions of Breathing and Its Dysfunctions and Their Relationship to Breathing Therapy.” Journal of Yoga & Physical Therapy 6 (2016): 1-3.
