Oddycham, więc jestem. Nic, co ludzkie, nie jest mi obce i… przepona nam w tym pomaga. Dowiedz się jaka jest rola oddechu w życiu.
Oddech jako funkcja motoryczna i, co najważniejsze, funkcja nad którą mamy pewien stopień kontroli, pozwala nam na wiele różnych codziennych zachowań.
Kiedy wykorzystujemy kontrolę nad oddechem w codziennym życiu?
Defekacja – podczas wypróżniania, kontrola przepony i mięśni oddechowych pozwala nam na usuwanie kału z układu pokarmowego. Przepona, mięśnie klatki piersiowej i brzucha wywierają nacisk na przewód pokarmowy. Gdy płuca wypełnione powietrzem naciskają na przeponę, przestajemy oddychać, by wywierać ciśnienie, które pomaga w przepchnięciu mas kałowych.
Kaszel – jest odruchowym lub kontrolowanym manewrem oddechowym, który zazwyczaj ma na celu usunięcie czynników drażniących z dróg oddechowych. W wyniku podrażnienia receptorów w drogach oddechowych najpierw dochodzi do szerokiego otwarcia głośni, wzięcia wdechu, a następnie zamknięcia głośni i fazy ściskania płuc ze skurczu mięśni oddechowych (w tym przepony), co skutkuje zwiększeniem ciśnienia na płuca, po czym dochodzi do nagłego otwarcia głośni i wyrzutu powietrza z dróg oddechowych wraz z zanieczyszczeniami. Ciśnienie podczas kaszlu może być tak silne, że może stanowić duże obciążenie na dno miednicy i prowadzić do gubienia moczu. Przydatne mogą być techniki bezpiecznego kaszlu. (Podobne, ale szybsze manewry zachodzą podczas kichania).
Poród – podczas skurczów partych, które pojawiają się w II okresie porodu kontrola i koordynacja oddechu przeponowego i mięśni całego cylindra oddechowego pomaga wyprzeć dziecko poza ciało matki 🙂 Ale o tym będzie więcej w ebooku “Oddychaj na zdrowie”.
Wytwarzanie głosu – oddech jest energią dla głosu. Głos powstaje na wydechu. Podczas przepływu powietrza przez krtań i odpowiedniego ustawienia strun głosowych powstaje dźwięk. Głos może być modyfikowany m.in. przez zmianę napięcia strun, kontrolę mięśni oddechowych i przepływ powietrza. W podobny sposób powstają dźwięki związane z płaczem i śmiechem. W tych mechanizmach przepływ powietrza przez krtań jest zmienny, a dodatkowo dochodzi do nagłego zamknięcia głośni. Dodatkowo podczas śmiechu intensywnie pracują mięśnie brzucha.
Wymiotowanie – gdy aktywowany jest odruch wymiotny, silny i gwałtowny skurcz mięśni brzucha i przepony usuwa treść żołądkową przez jamę ustną. W początkowej fazie dochodzi do wdechu i zamknięcia głośni z silnym skurczem przepony, by doszło do otwarcia zwieracza przełyku. Jednocześnie mięśnie brzucha się kurczą i ściskają żołądek. Gdy górny zwieracz przełyku się rozluźnia dochodzi do usunięcia treści żołądkowej.
Stabilizacja ciała – wytwarzanie optymalnego ciśnienia wewnątrz-brzusznego przy udziale mięśni oddechowych i obniżającej się przepony wspiera stabilizację kręgosłupa i całego ciała. Kontrolowane oddychanie przeponowe wspiera również utrzymywanie równowagi ciała.
To tylko niektóre z funkcji oddechu. Więcej znajdziesz we wpisie o oddechu funkcjonalnym.
Źródła:
Tashiro D, Nakahara M, Kitajima E, Haraguchi K. The effects of a defecation posture, supported by the upper limbs, on respiratory function. J Phys Ther Sci. 2020;32(5):332-336. doi:10.1589/jpts.32.332
Hirayama F, Lee AH, Hiramatsu T, Tanikawa Y. Breathlessness is associated with urinary incontinence in men: A community-based study. BMC Pulm Med. 2010;10:2. Published 2010 Jan 6. doi:10.1186/1471-2466-10-2
Andrani F, Aiello M, Bertorelli G, Crisafulli E, Chetta A. Cough, a vital reflex. mechanisms, determinants and measurements. Acta Biomed. 2019;89(4):477-480. Published 2019 Jan 15. doi:10.23750/abm.v89i4.6182
Andrews PL. Physiology of nausea and vomiting. Br J Anaesth. 1992;69(7 Suppl 1):2S-19S. doi: 10.1093/bja/69.supplement_1.2s. PMID: 1486009.
Hemborg B, Moritz U, Löwing H. Intra-abdominal pressure and trunk muscle activity during lifting. IV. The causal factors of the intra-abdominal pressure rise. Scand J Rehabil Med. 1985; 17(1): 25–38, indexed in Pubmed: 3159082.
