Co miał Freud do nosa – i czy miał rację?

Czy nos steruje seksem? Sprawdzam historię Freuda i Fliessa, oddzielam legendy od danych i podpowiadam, co realnie robić, gdy nos psuje przyjemność.

Wiedeń, końcówka XIX wieku. Freud i jego przyjaciel–laryngolog Wilhelm Fliess wierzą, że w nosie znajdują się… „strefy genitalne”. Leczą miesiączkowe bóle brzucha i melancholię… zabiegami laryngologicznymi – w tym operacjami nosa. Brzmi jak scenariusz z horrou? Bo tak właśnie było. Historia Emmy Eckstein, której po takim zabiegu zostawiono w nosie pół metra gazy, to dziś przestroga, jak daleko może zaprowadzić nas atrakcyjna, ale błędna teoria.

Pacjentka Freuda i Fliessa

Emma Eckstein trafia pod nóż Wilhelma Fliessa – laryngologa i przyjaciela Freuda – bo obaj wierzyli w „odruch naso-genitalny”: że kłopoty miesiączkowe można leczyć… operacją nosa. Zabieg Eckstein kończy się dramatem: w nosie pacjentki zostaje pół metra gazy, pacjentka dostaje krwotoku i finalnie do końca życia zmaga się ze swoimi problemami… Odruch nosowo-genitalny według Fliessa (a wcześniej J.N. Mckenziego) miał polegać na tym, że pobudzenie określonych „stref genitalnych” w nosie wysyłało sygnał nerwowy do narządów płciowych, wywołując lub łagodząc dolegliwości.

Brzmi jak XIX-wieczne bzdury? Bo to były bzdury.

Czy rzeczywiście nos jest jak genitalia?

Dziś wiemy, że koncepcja „odruchu nosowo-genitalnego” była pomyłką (Freud też się od niej zdystansował). Nie ma w małżowinach żadnych „punktów płciowych”, których drażnienie leczy ginekologię. Ale to nie znaczy, że nos i seksualność nie mają nic wspólnego. Mają – tylko inaczej i w granicach zwykłej fizjologii.

Nos ma tkankę jamistą – ciała jamiste – kontrolowane przez autonomiczny układ nerwowy. Zwężanie i rozszerzanie naczyń w błonie śluzowej decyduje o drożności na co dzień (tzw. cykl nosowy). U części osób pobudzenie emocjonalne czy seksualne może nasilać obrzęk — stąd opisy „honeymoon rhinitis” (kichanie, katar, zatkanie w trakcie zbliżenia). Z drugiej strony są dane, że u osób z realną niedrożnością chwilowo po orgazmie spada opór i rośnie przepływ w nosie – efekt porównywalny do kropli obkurczających, ale zwykle tylko do ok. 60 minut i bez mocy terapii przewlekłych problemów. Innymi słowy: to ciekawostka, nie recepta.

Jak nos psuje zbliżenia

Warto też odwrócić perspektywę: gdy nos choruje, bliskość często na tym cierpi. Upośledzony węch zmniejsza przyjemność z zapachu partnera i wspomnienia zapachowego relacji. Przewlekłe zapalenie zatok, chrapanie, bezdech i zły sen to więcej zmęczenia w ciągu dnia, gorsza regeneracja i spadek libido. Dobrze przeprowadzona diagnostyka laryngologiczna, leczenie przyczynowe i higiena nosa realnie poprawiają jakość życia – pośrednio również życie intymne. I to jest współczesna, przyziemna wersja „połączenia nosa z seksem”, bez magii i bez skalpela w małżowinach (choć gdy zawodzi struktura ten może się przydać).

Co zrobić z zatkanym nosem?

Co z tego wynika praktycznie? Zamiast szukać cudownych skrótów, wybieramy proste filary: ocena drożności i przyczyn (alergia, przegroda, polipy), mądre używanie farmakologii (bez nadużywania kropli obkurczających), nawilżanie i płukanie, trening oddychania nosem, poprawa snu. A jeśli ktoś ma ciekawość naukową – można uśmiechnąć się do tej historii i zapamiętać lekcję pokory: kuszące hipotezy bywają piękne, ale to fizjologia i rzetelne badania decydują o tym, co naprawdę działa.

Na zakończenie

Freud miał nosa do wielkich opowieści. Do nosa – już mniej. My mamy luksus lepszej wiedzy: dbając o drożność, sen i łagodzenie stresu, robimy najwięcej dobrego zarówno dla oddechu, jak i dla intymności. Jeśli potrzebujesz konkretnych, bezpiecznych protokołów pracy z nosem i oddechem – przygotowałam je w moich materiałach edukacyjnych:

Źródła:
Bulut OC, Oladokun D, Lippert BM, Hohenberger R. Can Sex Improve Nasal Function?—An Exploration of the Link Between Sex and Nasal Function. Ear, Nose & Throat Journal. 2021;102(1):40-45.

Chester AC. The nose and sex: the nasogenital reflex revisited. J R Soc Med. 2007 Nov;100(11):489-90. doi: 10.1177/014107680710001105. PMID: 18048699; PMCID: PMC2099406.

Launer, John. (2015). The case of Emma Eckstein. Postgraduate medical journal. 92. 59-60. 10.1136/postgradmedj-2015-133867.

Jeżeli chcesz więcej dowiedzieć się o oddychaniu i poznać skuteczne metody treningu oddechowego... ⏬ :)

Dodatkowo, dostaniesz za darmo eBooka “Oddychanie nosem – Przewodnik”

Zapisując się do newslettera wyrażasz zgodę na przetwarzanie Twoich danych osobowych w postaci adresu e-mail przez sofizjo.pl w celu przesyłania na podany przeze mnie adres e-mail newslettera oraz informacji handlowych na podstawie art. 6 ust. 1 pkt. a RODO oraz art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, jak również w celu weryfikacji listy subskrybentów ww. newslettera.Oświadczasz, że zapoznałeś/aś się z klauzulą informacyjną dot. przetwarzania moich danych dostępną tutaj.

Może cię zainteresować: